"Разные методы вычисление процентные и молярные концентрации" на таджикском языке

ТАРЗЊОИ ГУНОГУНИ ЊИСОБ КАРДАНИ КОНСЕНТРАТСИЯЊОИ

ФОИЗЇ ВА МОЛЯРИИ МАЊЛУЛЊО

Азизбек Зумратов - омўзгори фанни химияи литсейи №3-и шањри Душанбе

Гулнигор Эшова - омўзгори фанни химияи МТМУ №24-и шањри Душанбе

Дар химияи амалї мањлулњоро ба як миќдори муайян истифода мебаранд. Бинобар ин донистани таркиби миќдории мањлул лозим шуда мемонад. Аз ин љо зарурати ифода кардани таркиби миќдории мањлул ба миён меояд. Таркиби мањлулро бо тарзњои гуногун ифода мекунанд. Барои ин маќсад мафњуми консентратсияро истифода мебаранд.

Миќдори муайяни моддаи њалшударо дар миќдори муайяни мањлул ё њалкунанда консентратсияи мањлул меноманд.

Мо дар ин љо аз намудњои консентратсияи фоизї ва молярї истифода намудем ва роњњои њалли онњоро низ пешнињод намудем.

Дар мавриди њалли масъалањои њисобї баъзе талаботњои зеринро ба назар гирифтан мумкин аст, ки ин ба нафъи хонанда мебошад:

1. Ба вуљуд овардани мањорату малакањои њисобкунињои химиявї бо усулњои гуногун;

2. Истифодаи бузургињои физикї ва воњидњои системаи байналхалќї (СИ) ва формулањо њангоми њалли масъалањо.

Инчунин ба хонандагон омўзонидани алгоритми њалли масъалањо имконият медињад, ки масъалањоро бо осонї ва бехато њал намуда, аз рўи он хулосањо бароранд ва дурустии њалли масъалањоро санљанд.

Омўзгор бояд дар хотир дошта бошад, ки њалли масъала на худ маќсад, балки воситаи таълим мебошад. Муњокимаи њалли ёфташуда, љустуљўи тарзњои дигари њал, дар хотира мустањкам намудани тарзњои истифодашуда, аниќ намудани шароити истифодаи ин тарзњо, умумигардонии масъалањои додашуда ба хонандагон имконият медињад, ки дар масъалањо маводи таълимиро пурратар омўзанд. Мањз ба воситаи њалли масъала хонандагон метавонанд далелњои нави њалли масъаларо дониста, чуќур аз худ намоянд, таљрибаи муайян андўзанд, ќобилияти татбиќи мустаќилона ва эљодии донишњои андўхтаашонро ташаккул дињанд.

Мањлулњоро миќдоран ба воситаи консентратсияашон ифода мекунанд. Консентратсияи мањлулњо аксар ваќт миќдори моддањои њалшударо дар миќдори муайяни масса, њаљми мањлулњо ё худ њалкунандањо ифода мекунанд.

Консентратсияи фоизї гуфта, адади воњидњои массаи моддаи њалшударо дар 100 воњиди массаи мањлул меноманд. Барои ёфтани консентратсияи фоизии мањлул аз формулаи зерин истифода бурдан мумкин аст:

_{ }

Дар ин љо: V – њаљми мањлул (мл),

 – зичии мањлул (г/мл, г/см³).

Адади молњои моддаи њалшударо, ки дар 1 литр (1000 мл) мањлул мављуд аст, консентратсияи молярї меноманд. Консентратсияи молярии мањлулро (молярнокиро) мувофиќи формулаи зерин њисоб кардан мумкин аст:

_{ }

Дар ин љо: С_М – молярнокии мањлул,

V – њаљми мањлул (мл),

М – массаи молии моддаи халшуда.

Акнун роњхои њалли баъзе масъалањоро бо истифода аз консентратсияи фоизї ва молярї дида мебароем:

Масъалаи якум. Зичии мањлули 4 моляраи H₂SO₄ ба 1,235 г/мл баробар аст. Консентратсияи фоизии мањлулро њисоб кунед.

Њал:

Тарзи якум.

Мr(H₂SO₄)=98 г/мол

1000 мл _{ } 4 мол

Тарзи дуюм.

1235 г мањлул _{ }12,6 мол H₂SO₄

Х г мањлул _{ }4 мол H₂SO₄

1235 г мањлул _{ }392 г H₂SO₄

100 г мањлул _{ }Х г H₂SO₄

Тарзи сеюм:

1 мол _{ }98 г H₂SO₄

4 мол _{ } H₂SO₄

Тарзи чорум.

Љавоб: 31,7 %.

Масъалаи дуюм. Зичии мањлули 20 фоизаи BaCl₂ ба 1,20 г/мл баробар аст. Консентратсияи молярии мањлулро њисоб кунед.

Њал:

Тарзи якум.

Мr(BaCl₂)=208 г/мол

1000 мл _{ } X мол BaCl₂

Тарзи дуюм.

83,3 мл _{ }0,096 мол BaCl₂

1000 мл _{ } Х мол BaCl₂

Тарзи сеюм.

100 г мањлул _{ }20 г _{ }

1200 г мањлул _{ }Х г _{ }

Тарзи чорум.

Љавоб: 1,15 мол.

Масъалаи сеюм. Дар 300 мл об 97,2 г кристаллогидрати Na₂CO₃10H₂O њал карданд. Консентратсияи фоизї ва молярии мањлули њосилшударо ёбед, агар зичии он 1,094 г/мл бошад.

Тарзи якум.

Mr(Na₂CO₃10H₂O)=106+180=286 г/мол

286 г Na₂CO₃10H₂O _{ }106 г Na₂CO₃

97,2 г Na₂CO₃10H₂O _{ } Na₂CO₃

397,2 г мањлул _{ }36 г Na₂CO₃

100 г мањлул _{ } Na₂CO₃

1000 мл _{ } X мол Na₂CO₃

Тарзи дуюм.

91,4 мл _{ }

1000 мл _{ } Х _{ }

Љавоб: 9,06 % ва 0,93 М.

4