Շերտավորված առաջադրանքները մայրենիի դասերին

Շերտավորված առաջադրանքները մայրենիի դասերին

Շերտավորված առաջադրանքները կարելի է ներկայացնել նաև անհա­տա­­կան քար­­տերի, բա­նա­­վոր հարցումների միջոցով, ինչպես նաև գրա­տախ­տակի վրա` 2-3 տարբերակներով առաջադրանքների գրառ­մամբ և այլ միջոցներով:

Մայրենիից շերտավորված աշխատանք կազմակերպե­լու համար ուսումնասիրվող տեքստի շուրջ հարկավոր է տարամակարդակ առաջադ­րանքներ կազմել։

• Առաջին տարբերակը ամենապարզն է, երբ տրվում են առաջադրանքներ՝ դասագրքում ներկայացված ձևակերպումներով ու մակարդակների տարբե­րությամբ և նույն հերթականությամբ։ Դասագրքերում բնագրերից հետո տրվող հարցերն ու առաջադրանքներն արդեն իսկ շերտավորված են: Երկրորդ տարբերակը կարող է լինել յուրաքանչյուր առաջադրանքի հնարա­վո­ությունների կոնկրետացում՝ տարբեր մակարդակների պատրաստվածության աշա­կերտների համար։ Ուսուցիչն ընտրում է այնպիսի առաջադրանքներ, որոնք նպատակաուղղվում են աշակերտների կարողության կատարելագործմանը, պայմաններ ստեղծում վատ կարդացող երեխաների մոտ կարդալու որակները զարգացնելու ուղղությամբ: Առաջին մակարդակի սովորողներին կարելի է հանձնարարել այսպիսի առաջադրանքներ. Օրինակ՝ դիտարկենք 3-րդ դասարանի մայրենիի դասագրքից / հեղինակներ՝ Վ. Ա. Սարգսյան,Կարինե Թորոսյան, Ս. Գրիգորյան, Հ. Խաչատրյան/ վերցրած դասանյութերի հիման վրա:

հեքիաթից հատված.

• Կարդա տեքստը։

• Ընդգծի՛ր (նշի՛ր) անհասկանալի բառերը։

• Կարդա՛ բոլոր հարցական, բացականչական և պատմողական նախա– դասությունները։

• Կատարի՛ր տեքստին կից տրված առաջադրանքը։

• Առանձնացրո՛ւ գեղեցիկ բառերն ու արտահայտությունները։

• Հեղինակը անսովոր բառի համար ի՞նչ հոմանիշներ է ընտրել։

• Քարտի վրա գրված բառերից ընդգծի՛ր նրանք, որ տեքստում օգտագործված չեն։

• Քարտի վրա գրված բառերից որոշի՛ր նրանք, որոնց դու հանդիպեցիր տեքստում։ Ընդգծի՛ր դրանք։

• Բաժանի՛ր նախադասությունները տրամաբանական հատվածների՝ 1, 2, 3 բառերից կազմված։ Կարդա՛ պահպանելով դադարները։

• Որոշի՛ր տեքստի առանձին հատվածներ, պարբերություններ և ընթերցի՛ր համապատասխան հնչերանգով։

Երկրորդ մակարդակում գտնվող աշակերտներին կարելի է առաջադրել կառուցողական բնույթի առաջադրանքներ,որոնք նպատակաուղղված են աշակերտների ճանաչողական հետաքրքրությունների ձևավորման և հասկանալով կարդալու ու խոսքային կարողությունների կատարելագործմանը։ Դիտարկենք պատմվածքը, 2-րդ դասարան:

• Պատմվածքի վերնագրին համապատասխան ընտրի՛ր նույնարմատ բառեր։

• Քարտի վրա գրված է պատմվածքի այն հատվածը, որ մենք ընթերցե­ցինք։ Քարտում բաց են թողնված մի քանի բառեր։ Հիշիր տեքստի այդ բառերը և լրացրո՛ւ։

• Ընդարձակի՛ր նախադասությունը (պարբերությունը) հատկանիշ ցույց տվող (կամ՝ ինչպիսի՞ հարցին պատասխանող) բառերով։

• Քարտի վրա գրված է մի հատված տեքստից։ Փոխի՛ր շարադրման ժա­մանակը։ Կարդա՛ տեքստը քո կատարած փոփոխություններով։

• Տեքստի երրորդ (պայմանական է) նախադասության մեջ փոխի՛ր բառը (ընտրել ամենահարմարը) իր հոմանիշներով այնպես, որ տեքստն ավելի հուզական դառնա։

• Գրատախտակին գրված է տեքստից մի հատված։ Համեմատի՛ր տեքստի հետ և որոշի՛ր ավելորդ նախադասությունը։

• Քարտի վրա գրված է մի հատված տեքստից, բայց բաց է թողած մի նախադասություն։ Համեմատի՛ր տեքստի հետ, որոշի՛ր բաց թողած նախադասության տեղը։

• Բանաստեղծության տողերում որոշի՛ր գլխավոր իմաստն արտահայ­տող բառերը. դադա՛ր տուր և կարդա՛ արտահայտիչ։

• Ընթերցի՛ր մի հատված տեքստից և այն ավելի արտահայտիչ դարձնե­լու համար ընտրի՛ր համապատասխան շարժումներ և դիմախաղ։

Երրորդ մակարդակի աշակերտների համար ընտրվում են հետազոտական բնույթի առաջադրանքներ, որոնք նպաստում են ստեղծագործության գաղափարի գիտակցմանը և ստեղծագործական կարողությունների զարգացմանը:։

Օրինակ՝ հեքիաթը.

• Ինչու՞ է այս ստեղծագործությունը համարվում հեքիաթ (բանաստեղծություն, պատմվածք)։

• Հեղինակն ի՞նչ տրամադրություն է արտահայտում պատմվածքի առա­ջին (երկրորդ, երրորդ...) հատվածում։ Ի՞նչ միջոցներով է դա արտահայտված։

• Դերերով ընթերցի՛ր հեքիաքը։

• Հեղինակն ի՞նչ միջոցներով է արտահայտում իր վերաբերմունքը հեքիաթի հերոսի նկատմամբ։

• Ինչու՞ է տեքստն այսպես վերնագրված։ Հիմնավորի՛ր։

• Ի՞նչ ոճով է գրված հեքիաթը՝ նկարագրակա՞ն, թե՞ պատմողական։

• Ապացուցի՛ր, որ տվյալ տեքստը հեքիաթ է ։

• Այս տեքստում հեքիաթային ի՞նչ տարրեր կան։

• Ընկերներիդ հետ կազմի՛ր այս տեքստի սցենարը։

• Ընկերներից մի խո՛ւմբ ընտրիր և բեմականացրո՛ւ կարդացածից մի հատված։ Ապացուցի՛ր, ինչու՞ պետք է այդ ձևն ունենա բեմադրությունը։

Շերտավորումը կարող է իրականացվել նաև ըստ այլ հատկանիշի, օրինակ՝ ըստ ծավալի։ Շերտավորման այս տեսակի հիմքում ընկած է աշակերտի՝ կարդալու տեխնիկային տիրապետելու աստի­ճանը։

Առաջադրանք 1։ Մայրիկի ծաղիկը 2-րդ դաս.